با معرفی این جواهرات قصد داریم شما را به فرهنگ و تمدن غنی ایران زمین نزدیک کنیم. و از تاریخ سرنوشت کسانی که به دنبال قدرت هستند و ثروت اندوزی می کنند بیاموزند. به همین منظور، این مجموعه غنی را که به ارث رسیده است، ارائه می کنیم و امیدواریم بتوانیم حتی بیشتر از این به وارثان خود حفظ کنیم و به آنها منتقل کنیم.
ارزش اشیا موجود در گنجینه جواهرات ملی تنها به ارزش اقتصادی آنها محدود نمی شود، بلکه نشان دهنده خلاقیت و ذوق صنعتگران و هنرمندان ایرانی در ادوار مختلف تاریخ است و نشان دهنده میراث هنری و فرهنگی کشور بزرگ ایران است.
این جواهرات و اشیای کمیاب زینت حاکمان در ادوار گذشته بوده و اغلب بر شکوه و ولخرجی دربار و نیز قدرت و ثروتشان گواهی می‌دهد.
از کیفیت و کمیت خزانه های قبل از دوره صفویه اطلاعی در دست نیست. می توان گفت که تاریخ ثبت شده انبار جواهرات از زمان پادشاهان صفوی آغاز شد. به طور خلاصه، تاریخچه مجموعه امروزی را می توان به شرح زیر توصیف کرد:
قبل از سلسله صفویه، جواهرات خاصی در خزانه های دولتی وجود داشت، اما تنها با سلسله صفوی بود که مسافران خارجی (ژان باپتیست تاورنیه، شوالیه شاردن، برادران شرلی، جورج ماینوارینگ و دیگران) شروع به ذکر این خزانه ها کردند. سلاطین صفوی در طول دو قرن (907 تا 1148 هجری قمری که مربوط به حدود 1502 تا 1735 پس از میلاد است) شروع به جمع آوری جواهرات کمیاب و زیبا کردند. متخصصان گوهر دربار صفویه از بازارهای هند، عثمانی و کشورهای اروپایی مانند فرانسه و ایتالیا، سنگ های نفیس را به اصفهان، پایتخت وقت ایران می آوردند.
پس از حکومت شاه سلطان حسین و ورود محمود افغان به ایران، بیت المال متفرق شد و مقداری از جواهرات توسط محمود افغان به اشرف افغان داده شد. پس از ورود شاه طهماسب پ و نادر به اصفهان، این جواهرات به دست نادر افتاد و در آن سرزمین نگهداری شد. بعدها، نادر نامه‌های متعددی به دربار هند نوشت تا جواهراتی را که به هند برده شده بود بازیابی کند، اما پاسخ مثبتی دریافت نکرد. پس از پیروزی نادر در هند در سال 1158 ه. برخی از گنجینه های به دست آمده در هند هرگز به ایران نرسیدند و در ترانزیت گم شدند. طبق سنت آن زمان، نادر پس از بازگشت به ایران، بخشی از غنایم را به عنوان هدیه برای حاکمان همسایه فرستاد. همچنین اقلام زیبا و کمیاب را به حرم مطهر امام رضا اهدا کرد و تعدادی نیز بین سربازان لشکرش توزیع شد.

پس از ترور نادر در سال 1160 هجری قمری (1747 م)، احمد بیگ افغان ابدالی، یکی از فرماندهان وی، خزانه نادر را غارت کرد. یکی از جواهرات معروفی که در آن زمان ایران را ترک کرد و دیگر برنگشت، الماس معروف کوه نور (کوه نور) بود. این الماس به دست احمد شاه درانی و سپس رنجیت سینگ از پنجاب رسید. پس از شکست از دولت بریتانیا، الماس کوه نور به دست شرکت هند شرقی افتاد و در سال 1266 هجری قمری (1850 میلادی) به ملکه ویکتوریا هدیه شد.