کاشی، نماد عناصر تزئینی در ایران

کاشی کاری یکی از نمادهای مهم و عناصر تزیینی برجسته در معماری ایرانی به شمار می رود و یکی از صنایع باستانی این دیار است که برای استحکام و نمای ساختمان ها و به تدریج برای جلوه گری نیز عمدتاً با آجرهای لعابدار انجام می شد. و نمای ساختمان مناسب است. همچنین واژه «کاشی» معادل فارسی «کاشی» نام خود را از شهر کاشان گرفته است که مرکز اصلی سفالگری و کاشی کاری نفیس در مرکز ایران بوده است.

قدمت و سابقه این هنر به دوران باستان و هزاره دوم قبل از میلاد می رسد. و کاوش‌های باستان‌شناسی در بناهایی مانند چغازنبیل، کاخ آپادانای شوش و دیگر مکان‌های باستانی ایران، نقوش زیبایی از آجرهای میناکاری شده و منقوش هخامنشی را کشف کرده است. در عهد ساسانیان، آجرسازی به همان سبک دوران هخامنشی و با لعاب‌های ضخیم‌تر ادامه یافت.

اما با ورود اسلام این هنر به تدریج مورد قبول رشته هنری معماری قرار گرفت و به یکی از مهمترین عناصر زینتی و روکشی برای استحکام بناهای مختلف به ویژه بناهای مذهبی تبدیل شد و سرانجام در دوره صفویه به سرعت توسعه و گسترش یافت. و عصر تیموریان امروزه دانشمندان و ریاضیدانان بر این باورند که هنر کاشی کاری اسلامی ارتباط تنگاتنگی با ریاضیات و موسیقی دارد. زیباترین و قدیمی‌ترین کاشی‌های این دوره، کاشی‌های فیروزه‌ای اصفهان و کتیبه‌های قدیمی مناره‌های سلجوقی است.

تکنیک های اصلی تزیین کاشی عبارتند از: لوستر، رنگ آمیزی زیر لعاب، نقاشی روی لعاب، معرق فیانس، کاشی کاری زاویه دار، کاشی کاری معقلی یا بنایی و کوئردا سکا که برخی فقط برای داخل ساختمان و برخی برای داخل و خارج استفاده می شوند. مورد استفاده قرار گیرد.

رنگ‌های به کار رفته در کاشی‌ها هر کدام نشان‌دهنده دوران خاصی از تاریخ است و رنگ‌های کاشی‌های قدیمی که فقط مخلوطی از سرب و قلع بودند، در طول قرن‌ها مقاومت زیادی را تحمل کرده و زیبایی خاص خود را حفظ کرده‌اند.

از شاهکارهای مهم هنر کاشی کاری ایران می توان به کاخ آپادانا شوش، مسجد جامع و مسجد شیخ لطف الله اصفهان، مقبره شیخ عبدالصمد اصفهانی در نطنز، حرم مطهر امام رضا (ع) مشهد، مسجد و مدرسه سپهسالار تهران، مؤون الملک اشاره کرد. تکیه در کرمانشاه، گنبد سلطانیه در زنجان و مسجد کبود در تبریز.