پاسارگاد شهری باستانی است که در آن عمارت ها و بناهای باشکوهی ساخته شده است که معمولاً به آن مجموعه سلطنتی پاسارگاد می گویند که یادآور دوران باشکوه هخامنشیان است. همچنین پاسارگاد نام اولین پایتخت هخامنشیان است که امروزه در دشتی وسیع در استان فارس در ایران قرار دارد. در میان تمام سازه های پاسارگاد، آرامگاه کوروش کبیر همچون مرواریدی گرانبها می درخشد.
شهر باستانی پاسارگاد که در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد، به نظر می رسد حدود ۲۵۰۰ سال پیش یک باغ سبز وسیع بوده است. این شهر برای پادشاهان هخامنشی اهمیت زیادی داشت، به همین دلیل مراسم تاجگذاری خود را در اینجا برگزار می کردند. امروز در شمال شرقی شیراز است. اگرچه در شهر نیست، اما جزء استان محسوب می شود.
کوروش کبیر، اولین پادشاه و بنیانگذار سلسله هخامنشی، یکی از محبوب ترین و شناخته شده ترین پادشاهان ایران است که هنوز هم به راستی شهرت دارد. او از 529 تا 559 قبل از میلاد حکومت کرد. در بسیاری از مناطق آسیایی او در خانواده ای سلطنتی که همیشه پادشاهان و فرمانروایان بوده اند به دنیا آمد و بزرگ شد.
بر اساس برخی اسناد تاریخی، کوروش پس از 30 سال حکومت، بر اثر جراحت هولناکی که در یکی از جنگهایش وارد شده بود، جان سپرد و پس از سه روز درد طاقتفرسا، بر اثر جراحات وارده جان سپرد. جسد وی سپس به پاسارگاد منتقل و در آنجا به خاک سپرده شد. از سوی دیگر یکی از نویسندگان علت مرگ کوروش را کهولت سن و مرگ طبیعی او دانسته است و بر اساس کتیبه ها، نقش برجسته ها، آثار هنری دوران هخامنشیان و حکاکی های کوروش در پاسارگاد و بابل، این پادشاه بزرگ به دست آمده است. کارهای ارزشمندی از جمله فتح بابل، آزادی نژاد یهود، فرستادن یهودیان به سرزمین مقدسشان و بسیاری کارهای دیگر انجام شده است.
آرامگاه کوروش کبیر در قسمت جنوبی مجموعه سلطنتی پاسارگاد قرار دارد و از تمام نقاط شهر قابل رویت بود. معماری مقبره ساده و در عین حال زیبا است و با توجه به پله ها ارتفاع آن 11 متر و عرض آن 160 متر است.
مقبره در واقع شامل مقبره اصلی است که بر روی برخی سکوها ساخته شده است. این سبک معماری مصری است که دو قسمت برای بنای مقبره در نظر گرفته شده است. قسمت اول سکوی شش پله ای است که به عنوان پایه سازه عمل می کند و قسمت دوم اتاق کوچکی با سقفی شیبدار است که روی قسمت اول ساخته شده است.
شایان ذکر است که قسمت های بیرونی بقعه در هفت طبقه ساخته شده است و احتمالاً فکر سازنده آن از تقدس عدد هفت بوده است. مصالح سنگی به کار رفته در این مقبره، سنگ آهک سفید متمایل به زرد است. حفاری در اطراف نشان می دهد که این سنگ آهک از معدنی در 30 کیلومتری استخراج شده است.
اتاق مقبره دارای دیوارهایی به ضخامت 1.5 متر است. آنها از سنگ های تراشیده در چهار ردیف ساخته شده اند که با دقت و ظرافت یکی روی دیگری قرار گرفته اند. علاوه بر این دو سنگ بسیار سنگین بر روی زمین قرار داده شده و سقف آن نیز سنگی است و همچنین شایان ذکر است که در ساخت آرامگاه کوروش کبیر مانند تخت جمشید از ساروج استفاده نشده است. علیرغم عدم استفاده از دوغاب، هر دو برای 2000 سال سربلند ایستاده اند.