گُرگان یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران، شهری در جانب شرقی شمال ایران و مرکز استان گلستان و شهرستان گرگان است. گرگان کنونی تا سال ۱۳۱۶»  اَستَرآبادیا ««اِستارباد» نام داشت.  گرگان قدیمی که به عربی جرجان خوانده می‌شد شهری آباد و مهم بود که در نزدیکی گنبد کاووس امروزی قرار داشته و اینک ویرانه‌های آن در حوالی امام‌زاده یحیی بن زید قرار دارد. نام فعلی گرگان که جایگزین نام کهنش، استرآباد شده، در واقع، برگرفته از (جرجان) و گرگان قدیم از شهریور ۱۳۱۶ برای این شهر استفاده شد. شهر گرگان و منطقه پیرامونش که از نیمه سال ۱۳۷۶ خورشیدی به صورت رسمی به استان گلستان موسوم شده، از یکم دی ماه ۱۳۱۱ خورشیدی تاکنون به نام «گرگان و دشت» شهرت داشته‌است. گرگان پرجمعیت‌ترین و وسیع‌‌ترین شهر، استان گلستان و بیست و چهارمین شهر ایران بر پایه جمعیت است. بخشی از دیوار بزرگ گرگان در نزدیکی شهر گرگان قرار دارد.

گرگان قدیم که در منابع یونانی هیرکانیا، در فارسی باستان ورکانه و در عربی جرجان نامیده می‌شده، سرزمینی باستانی در ناحیهٔ جنوب شرقی دریای مازندران، و کما بیش منطبق با استان گلستان امروزی بوده‌است. ۲۰ شهریور به عنوان سالروز تغییر نام استرآباد به گرگان به عنوان روز گرگان نام گرفته است، از این رو هر ساله جشنی برای پاسداشت آن با مشارکت مردم و شهرداری گرگان به عمل می‌آید. محمدحسن خان، پدر آغا محمد خان قاجار در سال ۱۱۶۳ ه‍.ق/۱۷۴۹ م. فرماندار استرآباد و جرجان بود و تقریباً خود را در آنجا مستقل کرده بود. نخستین پادشاه سلسله قاجار نیز در استرآباد به دنیا آمد. استرآباد در زمان قاجاریه به دلیل سکونت تعداد زیادی سادات در آن، دارالمؤمنین خوانده می‌شد.

در شهر گرگان اقوام متعددی زندگی می‌کنند. گرگانی‌ها، سادات استرآبادی، طبری‌ها (مازنی‌ها و کتول‌ها)، بلوچ‌ها، کُردها، سیستانی‌ها، ترک‌ها (آذربایجانی‌ها، قزلباش‌ها،ترکمن‌ها و قزاق‌ها)، و مهاجرانی از دیگر استان‌های کشور همچون سمنان و خراسان از ساکنان گرگان هستند. مردم بومی شهرستان گرگان به چهار گویش طبری گرگانی، فارسی گرگانی، گویش زیارتی و گویش کتولی صحبت می‌کنند که سه گویش طبری گرگانی، گویش کتولی و گویش زیارتی زیرمجموعه زبان مازندرانی می‌باشد و گویش فارسی گرگانی زیر مجموعه گویش‌های فارسی-مازندرانی می‌باشد که تحت تأثیر زبان مازندرانی قرار دارد.